Apelasyon Nedir?

Şarap terminolojisinde, tanımlanmış bir üretim bölgesinde, belirlenmiş üzümlerle, belirli koşullar altında denetimli olarak üretilen şarapların aldığı resmi tescil olarak ifade edilir. Şarabın bağdan başlayarak şişelemeye kadar geçen her aşamada izlendiğini, düzenli bir şekilde denetlenerek tanımlandığını belirtir.

Fransa'da farklı bölgelerde uygulanan bir şarap terimidir. Bir anlamda şarabın kalitesini yansıtan sınıflandırmanın üst düzeyindeki örnekleri için kullanılır.

Örneğin; en yüksek kalitedeki Bourgogne şarapları, çok az sayıdaki en iyi üzüm bağlarında yetişen üzümlerden yapılır. 'Grand Cru' olarak bilinen bu üzüm bağları genellikle küçüktür ve iyi konumları sıra dışı üzüm yetiştirmeyi sürekli kılar. Bu üzüm bağları kendi apelasyonlarına sahip olmaya layık görülmüştür. 'Grand Cru AOC' terimiyle birlikte eitketlerde üzüm bağının adı da yer alır. Bunlar Bourgogne şarapları arasında en nadir olanlarıdır ve yıllandırmaya en uygun şaraplardır.

Coğrafi işaretler (GI) dünya çapında şarap üretilen bölgelerde yaygındır ve düzenli olarak şarap etiketlerinde gösterilir. Bunun nedeni, bir bölgede yetişen üzümlerin yapılacak şarabın stiline etki edebilmesidir.

Bir GI, ülke sınırları dahilindeki üzüm bağı bölgesinin yasal tanımıdır. Bu bağlar çok büyük hatta bütün bir bölgeye (örn;Bordeaux) yayılmış olabileceği gibi çok küçük bağlar veya tek bir bağ (La Romanêe in Burgundy) olabilir. Yasal olarak üzümün hangi bağdan gediğiyle ilgili bir ibare kullanılması zorunlu olsa da bütün şaraplar bir GI'dan gelmez. Bu şarapların etiketlerinde örneğin Kaliforniya gibi eyalet ya da bölge ismi ya da ülke ismi kullanılarak etiketlenir. Avrupa Birliği ve dünyanın başka yerlerindeki GI'lar arasında önemli farklar bulunur.

Avrupa Birliği dışındaki GIs şarap yapılacak üzümün nerede yetiştirildiğini belirtmek için kullanılır. Üzüm yetiştiricileri, bölgede başarılı olabileceğini düşündükleri herhangi bir üzüm yetiştirebilir ve bir üzüm yetiştiricisinin ya da şarap üreticisinin yapıp yapmayacakları üzerinde çok az kısıt bulunur. Bu yüzden bu GI'lardan gelen şaraplar çok farklı stillere sahiptir ve şişeyi açtıklarında hangi stilde bir şarapla karşılaşacaklarını öngörebilmek üzere şarabı satın alan tüketicilerin üzüm türü gibi diğer bilgilere ihtiyaçları olacaktır.

AB sınırları dahilinde GI'lar, sadece üzümün nerede yetiştiğini göstermek için kullanılmaz. Her GI ile ilgili hangi üzümün yetiştirilebileceğinden şarapların nasıl yapılacağına kadar ek düzenlemeler yapılmıştır. Yani bir tüketici bir şarabı satın alırken, nasıl bir şarap stiliyle karşılaşabileceğine dair göreceli olarak daha güvenilir bir gösterge olarak bir Avrupa GI tanımlamasından faydalanabilir.

AB içindeki GI'lar 2 gruba ayrılmıştır;

1.      PDO (Protected Designation of Origin)'lar tipik olarak göreceli olarak küçük bölgeleri kapsar ve çok sıkı yasal düzenlemelerle tanımlanmıştır. Avrupa'nın çoğu ünlü ve prestijli

şarapları PDO sınıfındadır. Bir şarabın PDO sınıfından olduğunu gösteren çok sayıda farklı geleneksel etiketleme terimi bulunmaktadır.

2.      PGI'lar tipik olarak daha geniş bir bölgeyi kapsar ve PDO'lar ile karşılaştırıldığında saha esnek yasal düzenlemelere sahiptir. Bu sayede hangi üzümü yetiştirebilecekleri ve şarap yapımında hangi teknikleri kullanabilecekleri konusunda üzüm yetiştiricileri son derece esnek davranabilir. Stil açısından bu şaraplar çok çeşitli olabilir ve yüksek hacimli, ekonomik, kabul edilebilir kaliteye sahip şaraplardan daha düşük hacimli, Premium fiyata satılan mükemmel kalitede şaraplara kadar geniş bir yelpazeye yayılabilir. Bir şarabın PGI sınıfından olduğunu gösteren çok sayıda geleneksel etiketleme terimleri bulunmaktadır.

Şarap etiketlerinin çoğunda öne çıkan bilgiler genelde marka veya üretici, ülke veya bölge, ve/veya şarap yapımında kullanılan üzüm türleridir. Üzüm çeşidi belirtilmese dahi bu bilgi çoğunlukla bölgeden tahmin edilebilir. Avrupa bölgelerinin çoğunda hangi üzüm çeşitlerinin kullanabileceği belirtilmiştir. Bunun yanı sıra şarabın üretildiği yıl da (rekolte) şarap hakkında ön bilgi edinmemize yardımcı olur. Bölgesine göre etiketlenenler, genellikle “Eski Dünya" diye tabir edilen Avrupa Bölgesinde, üzümlerine göre etiketlenenler, kıtaların keşfinden sonra şarap üretimine başlayan “Yeni Dünya" diye adlandırılan ülkelerde yaygındır. Türkiye'de ise yeni dünya stili benimsenmiştir.

Eski Dünya ülkelerinde üretilen şaraplar üretildikleri bölgelerin adıyla anılırken, Yeni dünya ülkelerinde üretilen şaraplar üretildikleri üzümün adıyla anılırlar. Eski Dünya ülkeleri olarak Fransa, İtalya, İspanya, Almanya, Avusturya gibi Avrupa ülkelerini sıralayabiliriz. Yeni Dünya ülkeleri ise; Avustralya, Kaliforniya, Güney Afrika, Yeni Zelanda, Arjantin ve Şili'dir. Türkiye de Yeni Dünya ülkeleri arasında yer almaktadır.

Toscana bölgesinde bir klasik olarak ön plana çıkan Chianti, Orta İtalya'nın en önemli kırmızı şarabıdır. Bu şaraplar başta Sangiovese olmak üzere çok çeşitli üzümlerin kupajından üretilir. Orta gövdeli, yüksek tanenli ve yüksek asitli, kırmızı meyve aromalarına (vişne, siyah erik) ve çoğunlukla da topraksı aromalara sahiptir.

Bordeaux'daki Graves AC bölgesinin güneyinde yer alan bir bölgedir. Ana üzüm türü Semilion olsa dahi, şaraba asidite ve aromatik meyve aromaları kazandırmak için Sauvignon Blanc da kullanılır. Şaraptaki tatlılık, yüksek asidite ile dengelenir, dolgun gövdeli, yüksek alkollü, narenciye, botrytis(limon, şeftali) ve bazen de meşe(vanilya, tütsü, kahve) aromalarına sahip şaraplar ortaya çıkar. Şişede olgunlaşırken ise bitkisel aromalar geliştirebilir.(bkz. aroma chart)

Üst kalite bir İspanyol şarabı için en önemli bölge Rioja DOCa' dır (Bkz. DOCa).Bu bölgedeki başlıca üzüm türü ise Tempranillo' dur. Bu üzüm türünden dolgun veya orta gövdeli, orta asitli ve orta tanenli, kırmızı meyve aromaları(çilek vb..) içeren kırmızı şaraplar üretilir. Geleneksel stildeki Rioja'lar meşede olgunlaştırılmalarından ötürü farklı bir karaktere sahiptir. Böylece tanenleri yumuşar ve şaraba hindistan cevizi, vanilya aromaları kazandırılmış olur.

Kuzeydoğu Macaristan'da, Tokai bölgesinde üretilen şaraplardır. Bu bölgede sek ve orta tatlı şaraplar ortaya çıkar. Şaraplar, tatlılık derecesini belirten puttonyos numaralarına göre sınıflandırılırlar. Tokaji şarapları, meşede uzun süre olgunlaştırıldıkları için sarı renklidir.Dolgun gövdeli, tatlı, orta alkollü ve yüksek asitli şaraplardır. Yoğun kuru meyve ve tatlı baharat aromaları içerirler ve olgunlaşırken fındık, kahve, karamel ve bal aromaları geliştirirler.

​​